
Nie bój się komornika. On może bać się Ciebie!
Dzisiejszy wpis dotyczy dosyć nowego tematu, który jest zarazem stary jak świat. Chodzi mianowicie o komorników sądowych. A właściwie wysokich opłat, które ustawowo im się należą przy prowadzeniu postępowania egzekucyjnego. Temat jest dlatego stary jak świat, gdyż dłużnicy wielokrotnie w sytuacji kwestionowania przez nich faktu prowadzenie postępowania egzekucyjnego pozywali komorników, a nie swoich wierzycieli. I co do zasady byli oczywiście w błędzie. Z drugiej strony temat jest nowy, gdyż pojawiła się od niedawna furtka, gdzie jednak można skutecznie pozwać właśnie komornika. I to za to, że prowadzi postępowanie egzekucyjne.
A co z tego możesz mieć? Odszkodowanie w zależności od przypadku może sięgać nawet kilkuset tysięcy złotych!!!
Nawiązując zaś do zdjęcia to można go wprosty sposób przełożyć na zobrazowanie stanu, że jedna osoba boi się drugiej nie wiedząć, że ona boi się jej. Jest tak dlatego, że komornicy przy wykonywaniu czynności egzekucyjnych wiedzą, że mogą popełnić błąd, który będzie ich duż kosztować, a dłużnicy panicznie boją się jego wizyty.
Jak to możliwe i w jaki sposób można to zrobić?
Aby odpowiedzieć na to pytanie, najpierw należy zadać sobie pytanie, dlaczego chcemy go akurat pozwać? Zdenerwował Was? Naliczył za wysokie koszty? Zajął rzeczy, których nie powinien? Ściągał jednocześnie środki z konta bankowego i wynagrodzenia za pracę? W takich przykładowych sytuacjach to nie są podstawy do jego pozywania. Na to przysługuje inny środek odwoławczy w postaci skargi.
Jeżeli natomiast komornik przy wykonywaniu swoich czynności przekroczył uprawnienia lub zaniechał dokonania określonych czynności, wtedy dopiero może powstać roszczenie do komornika o naprawienie szkody.
Taka podstawa jest wprost wskazana w ustawie o komornikach sądowych.
Art. 36. [Obowiązek naprawienia szkody wyrządzonej przez komornika]
- Komornik jest obowiązany do naprawienia szkody wyrządzonej przez niezgodne z prawem działanie lub zaniechanie przy wykonywaniu czynności.
- Skarb Państwa jest odpowiedzialny za szkodę solidarnie z komornikiem. Skarb Państwa w przypadku naprawienia szkody ma zwrotne roszczenie do komornika, chyba że szkoda powstała wyłącznie na skutek stosowania się przez komornika do zarządzeń sądu lub organów nadzoru administracyjnego. Komornik w przypadku naprawienia szkody ma zwrotne roszczenie do Skarbu Państwa, jeżeli szkoda powstała wyłącznie na skutek stosowania się przez komornika do zarządzeń sądu lub organów nadzoru administracyjnego.
- Komornik jest obowiązany do naprawienia szkody wyrządzonej przez niezgodne z prawem działanie lub zaniechanie przy wykonywaniu czynności przez zastępcę będącego asesorem wyznaczonym w trybie art. 43 ust. 1.
- Komornik będący zastępcą innego komornika jest obowiązany do naprawienia szkody wyrządzonej przez niezgodne z prawem działanie lub zaniechanie przy wykonywaniu czynności podejmowanych w roli zastępcy innego komornika.
Jakie to mogą być działania albo zaniechania?
Oczywiście katalog takich spraw jest otwarty i każdą sprawę należy badać indywidualnie. Jednakże my dzisiaj opiszemy kilka z nich i jakie są podstawy prawne.
- ZANIECHANIE UMORZENIA POSTĘPOWANIA EGZEKUCYJNEGO Z MOCY PRAWA.
Od 1 stycznia 2019r nastąpiła zmiana art. 824 k.p.c., zgodnie z którym
1. Postępowanie umarza się w całości lub części z urzędu:
1) jeżeli okaże się, że egzekucja nie należy do organów sądowych;
2) jeżeli wierzyciel lub dłużnik nie ma zdolności sądowej albo gdy egzekucja ze względu na jej przedmiot lub na osobę dłużnika jest niedopuszczalna;
3) jeżeli jest oczywiste, że z egzekucji nie uzyska się sumy wyższej od kosztów egzekucyjnych;
4) jeżeli wierzyciel w ciągu sześciu miesięcy nie dokonał czynności potrzebnej do dalszego prowadzenia postępowania lub nie zażądał podjęcia zawieszonego postępowania.;
5) jeżeli prawomocnym orzeczeniem tytuł wykonawczy został pozbawiony wykonalności albo orzeczenie, na którym oparto klauzulę wykonalności, zostało uchylone lub utraciło moc;
6) jeżeli egzekucję skierowano przeciwko osobie, która według klauzuli wykonalności nie jest dłużnikiem, i która sprzeciwiła się prowadzeniu egzekucji, albo jeżeli prowadzenie egzekucji pozostaje z innych powodów w oczywistej sprzeczności z treścią tytułu wykonawczego.
§ 11. Termin, o którym mowa w § 1 pkt 4, biegnie od dnia dokonania ostatniej czynności egzekucyjnej, a w razie zawieszenia postępowania - od dnia ustania przyczyny zawieszenia.
§ 2. Umorzenie wskutek braku zdolności sądowej nastąpić może dopiero wówczas, gdy w terminie wyznaczonym przez organ egzekucyjny brak ten nie zostanie usunięty. W razie usunięcia braku stosuje się odpowiednio przepis art. 818 § 2.
§ 3. Z chwilą uprawomocnienia się orzeczenia o zniesieniu separacji nie jest dopuszczalne wszczęcie postępowania egzekucyjnego na podstawie tytułu egzekucyjnego wydanego w sprawach, o których mowa w art. 5675, oraz rozstrzygającego o zaspokojeniu potrzeb rodziny, o świadczeniach alimentacyjnych małżonka pozostającego w separacji względem drugiego małżonka lub względem wspólnego małoletniego dziecka małżonków co do świadczeń za okres po zniesieniu separacji. Wszczęte w tych sprawach postępowanie egzekucyjne umarza się z urzędu.
Co to dokładnie oznacza?
We wcześniejszym stanie prawnym pkt 5 i 6 znajdował się w art. 825 k.p.c., gdzie w przypadku np. przywrócenia terminu do złożenia sprzeciwu od nakazu zapłaty to dłużnik miał prawo złożenia wniosku do komornika o umorzenie postępowania egzekucyjnego. Natomiast w obecnym stanie prawnym takie uprawnienie już dłużnikowi nie przysługuje. A dlatego nie przysługuje, gdyż komornik ma obowiązek po upadku tytułu wykonawczego umorzyć postępowanie egzekucyjne z urzędu.
Problem polega jednak w tym, skąd komornik ma się o tym dowiedzieć? Na chwilę obecną nie istnieją żadne przepisy wykonawcze, które obligowałyby sąd do informowania komornika z urzędu o wydaniu stosownego orzeczenia. Wyjątkiem jest EPU, czy elektroniczne postępowanie upominawcze. Tam akurat sąd informuje komornika w przypadku uchylenia nakazu zapłaty poprzez system i w tym samym dniu komornik taką wiedzę otrzymuje. Jednakże tak się składa, że znamy przypadki, gdzie pomimo tego stanu rzeczy egzekucja sobie nadal trwa w najlepsze. To zaś w obecnym stanie prawnym nie ma prawa mieć miejsca.
I to jest właśnie sytuacja, gdzie można pozwać komornika o odszkodowanie, gdy mamy np. zajęte konto w banku i tym samym nie mamy odpowiednich środków na zapłacenie np. raty w banku, czego następstwem jest wypowiedzenie umowy kredytu. Sumą odszkodowania będzie kwota pozostałego do spłaty kredytu. Oczywiście liczba przypadków i związków przyczynowo – skutkowych może być mnóstwo. Kwestia wykazania, że z powodu braku środków finansowych, które nie powinny być zajęte, nie można było zapłacić w terminie za swoje zobowiązania.
Prowadzimy już taką sprawę i jest już na etapie sądowym.
- BRAK ZBADANIA PRZEZ KOMORNIKA PRZEDAWNIENIA ROSZCZENIA.
W dniu 21 sierpnia 2019r. zmieniło się brzmienie art. 804 k.p.c., w którym został dodany § 2 o treści:
Jeżeli z treści tytułu wykonawczego wynika, że termin przedawnienia dochodzonego roszczenia upłynął, a wierzyciel nie przedłożył dokumentu, o którym mowa w art. 797 § 11, organ egzekucyjny odmawia wszczęcia egzekucji. Na postanowienie sądu przysługuje zażalenie.
Jak łatwo się domyśleć, komornik ma teraz obowiązek zbadać z urzędu, czy roszczenie przypadkiem się nie przedawniło. W zależności od rodzaju tytułu egzekucyjnego, może to być 3 lata albo 10. Po zmianach w przepisach okres ten się skrócił do 6 lat, ale takie tytuły będą się mogły przedawnić dopiero w 2024r. Na chwilę obecną w obrocie jednakże jest bardzo dużo przedawnionych długów i w przypadku, gdy komornik pomimo przedawnienia dokona wszczęcia egzekucji i np. ściągnie środki z konta, to w takim przypadku również powstanie obowiązek odszkodowawczy po jego stronie. Co prawda, Rzecznik Praw Obywatelskich skierował do Trybunału Konstytucyjnego wniosek o zbadanie tego przepisu z konstytucją, ale do ewentualnego rozpatrzenie sprawy przepis istnieje i komornicy mają obowiązek go stosować.
W tym przypadku również mamy już na biegu taką sprawę. Komornik nie zbadał przedawnienia i zdążył ściągnąć środki z emerytury w ZUS-ie.
- BRAK ZBADANIA PRZEJŚCIA UPRAWNIEŃ
W dniu 21 sierpnia 2019r. został dodany zupełnie nowy artykuł 8042 k.p.c., zgodnie z którym:
§ 1. Jeżeli po powstaniu tytułu wykonawczego uprawnienie przeszło na inną osobę, osoba ta może wszcząć egzekucję przeciwko dłużnikowi na podstawie tego tytułu, jeżeli wykaże przejście uprawnienia dokumentem urzędowym lub prywatnym z podpisem urzędowo poświadczonym.
§ 2. W przypadku niezłożenia przez uprawnionego dokumentów, o których mowa w § 1, organ egzekucyjny odmawia wszczęcia egzekucji bez wzywania wierzyciela do uzupełnienia braków wniosku.
§ 3. W przypadku, o którym mowa w § 2, odpis postanowienia doręcza się tylko uprawnionemu. Na postanowienie sądu przysługuje zażalenie.
Przepis ten co prawda został nie do końca przemyślany przez ustawodawcę i został wprowadzony bez żadnego uzasadnienia w drukach sejmowych, jednak dziś nie będziemy o tym pisać. Istota przepisu polega na tym, że jeżeli np. bank sprzeda wierzytelność stwierdzoną nakazem zapłaty lub wyrokiem, wtedy fundusz albo jak kto woli, firma windykacyjna nie musi występować do sądu o nadanie na swoją rzecz klauzuli wykonalności, a wystarczy, że okaże komornikowi umowę cesji i załączy oryginalny tytuł wykonawczy przekazany mu przez bank. Z naszego bogatego doświadczenia wynika, że umowy cesji dużych portfeli wierzytelności często pozostawiają dużo do życzenia. A komornicy nie mają doświadczenia w badaniu przepisów prawa dotyczących umów cesji. W ich przypadku sprowadza się to w zasadzie tylko do sprawdzenia przedłożonych dokumentów od strony formalnej. I dlatego właśnie może się okazać, że i w tym przypadku TK pochyli się nad zbadaniem, czy przepis nie narusza konstytucji. Naszym skromnym zdaniem narusza.
W tym przypadku, ze względu na kompletną nowość tego artykułu, nie istnieją szczególne przepisy prawne, które pozwoliłyby na kwestionowanie takiego stanu rzeczy. Na pewno nie będzie miał zastosowania art. 840 k.p.c., zgodnie z którym to był jedyny przepis pozwalający dłużnikowi na kwestionowanie właśnie przejścia obowiązku (długu) mimo istnienia formalnego dokumentu stwierdzającego to przejście, gdyż cesjonariusz nie posiada przepisanej na swoją rzecz klauzuli wykonalności. A tym samym nie można go z tej podstawy prawnej pozwać. My mamy już swoją koncepcję, w jaki sposób należy to zrobić i po uzyskaniu stosownego wyroku stanowiącego tzw. prejudykat, na jego podstawie będzie można pozwać komornika o przeprowadzenie de facto nielegalnej egzekucji, która się toczyła w oparciu o dokumenty nie spełniające wymagań wskazanych w treści tej nowej normy prawnej.
- OBOWIĄZEK KOMORNIKA O POUCZENIU DŁUŻNIKA O PRZYSŁUGUJĄCYCH MU PRAWACH
W dniu 7 listopada 2019r. został znowelizowany art. 805 k.p.c., który brzmi:
Art. 805. [Zawiadomienie o wszczęciu egzekucji]
§ 1. Przy pierwszej czynności egzekucyjnej doręcza się dłużnikowi zawiadomienie o wszczęciu egzekucji, z podaniem treści tytułu wykonawczego i wymienieniem sposobu egzekucji oraz z pouczeniem o możliwości, terminie i sposobie wniesienia środka zaskarżenia na postanowienie o nadaniu klauzuli wykonalności, a także sporządzony przez organ egzekucyjny odpis tytułu wykonawczego albo zweryfikowanego przez komornika dokumentu, o którym mowa w art. 797 § 3. Komornik poucza dłużnika również o treści przepisów działu V tytułu I części trzeciej oraz prawie i sposobie złożenia wniosku o ograniczenie egzekucji, a także o treści art. 52a i art. 54 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Prawo bankowe (Dz. U. z 2018 r. poz. 2187, z późn. zm.) oraz art. 13g ustawy z dnia 5 listopada 2009 r. o spółdzielczych kasach oszczędnościowo-kredytowych (Dz. U. z 2018 r. poz. 2386 i 2243 oraz z 2019 r. poz. 326, 730, 875 i 1018) i sposobie realizacji uprawnień wynikających z tych przepisów.
§ 11. Jeżeli podstawę egzekucji stanowi tytuł wykonawczy w postaci zaopatrzonego w klauzulę wykonalności wyroku zaocznego lub nakazu zapłaty wydanego w postępowaniu nakazowym, upominawczym albo elektronicznym postępowaniu upominawczym, komornik poucza dłużnika również o treści art. 139 § 1 i 5, art. 168, art. 172, art. 8203 § 1 i 2 i art. 824 § 1 pkt 5, a także stosownie do orzeczenia stanowiącego tytuł egzekucyjny o treści art. 344, art. 346, art. 4803, art. 492 § 3, art. 493 i art. 505 albo art. 50535.
§ 2. Na żądanie dłużnika komornik powinien okazać mu tytuł wykonawczy w oryginale.
§ 3. W przypadku prowadzenia egzekucji na podstawie tytułu wykonawczego, o którym mowa w art. 783 § 4, obowiązek okazania oryginału tytułu wykonawczego, o którym mowa w § 2, polega na okazaniu dłużnikowi zweryfikowanego przez komornika dokumentu, o którym mowa w art. 797 § 3.
W komentarzu pod redakcją Zembrzuskiego Tadeusza (OKP 2020) wskazał on, że rozległość podstaw i szeroki zakres odpowiedzialności komornika, połączone z bardzo daleko idącymi sankcjami, jakie mogą dosięgnąć komornika w przypadku uchybienia ciążącym na nim obowiązkom, nakazują mu podchodzić do każdego obowiązku z ogromną faktyczną skrupulatnością przy jego wykonywaniu i jednocześnie intelektualną ostrożnością – w przypadku potrzeby interpretacji treści przepisów prawa określających takie obowiązki komornika. W szczególności komornik nie powinien w tym zakresie poprzestawać na formalnym odnotowaniu udzielenia określonych pouczeń, ale starać się uzyskać potwierdzenie, że były one zrozumiałe dla uczestnika (przekaz powinien być „komunikatywny”, jak wymaga tego art. 5 § 2, a można to uzyskać poprzez stosowanie „aparatu pojęciowego przeciętnego Polaka”, wspominanego w uzasadnieniu projektu z.k.p.c.2019). Sformułowane przepisy, połączone z bardzo silnym nadzorem nad komornikami, tworzą dla nich niezwykle trudną sytuację, w której uniknięcie ewentualnej odpowiedzialności w przypadku zarzucenia naruszenia obowiązków informacyjnych uzależnione jest od wykazania, że pouczenia miały miejsce i były dokonane w sposób określony w przepisach, tzn. były kompletne i zrozumiałe. Ocena tych okoliczności ma subiektywny charakter, a wykazanie prawidłowej realizacji przez komornika obowiązków informacyjnych jest niezwykle trudne. W efekcie należy zalecać komornikom, aby każde dokonywane pouczenie wykraczało poza przywołanie treści przepisu, a sam fakt dokonywania pouczenia był należycie dokumentowany. Kluczowe znaczenie przy ocenie poziomu zaawansowania merytorycznego dokonywanego pouczenia ma odniesienie do „aparatu pojęciowego przeciętnego Polaka”. Jakkolwiek jest to wskazówka nieostra, to jednak istnieją podstawy do przyjęcia założenia, że od społeczeństwa, w którym znaczący odsetek populacji legitymuje się wyższym wykształceniem, można oczekiwać stosunkowo wysokiego poziomu rozumienia tekstu prawnego (co wcale nie musi kolidować z niższym od niego poziomem kultury prawnej). (…)
Naruszenie obowiązków komornika w zakresie pouczania dłużnika może powodować rozmaite konsekwencje, od odpowiedzialności dyscyplinarnej komornika, przez powstanie podstawy zaskarżenia czynności w drodze skargi na czynności komornika, aż do wystąpienia przyczyny nieważności postępowania, co będzie miało miejsce, jeśli brak albo wadliwe pouczenie doprowadzi do sytuacji, gdy dłużnik zostanie pozbawiony możliwości obrony swoich praw. Jak trafnie wskazuje Sąd Najwyższy, taka sytuacja stanowi naruszenie zasady równości stron postępowania sądowego (por. postanowienie SN z 24.01.2019 r., I UK 5/18, LEX nr 2610267, w którym sąd szeroko analizuje uchybienia procesowe związane z wadliwymi pouczeniami).
Jak sami Państwo widzicie, skutki braku stosownego pouczenia mogą być bardzo dotkliwe w całokształcie sprawy. I te skutki mogą dotknąć nie tylko samego komornika, ale również wierzyciela.
Materia zawarta w tym znowelizowanym przepisie jest dosyć obszerna i może się okazać, że komornik nie wypełnił należycie swoich obowiązków, a to zaś może spowodować powstanie roszczenia odszkodowawczego na takich samych zasadach, jak w poprzednich przypadkach.
- WSZCZĘCIE EGZEKUCJI PRZEDAWNIONYCH KOSZTÓW SĄDOWYCH I POSTĘPOWANIA EGZEKUCYJNEGO
Jak każde roszczenia, tak i koszty sądowe ulegają przedawnieniu. Reguluje to art. 116 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych, zgodnie z którym:
Roszczenie Skarbu Państwa o uiszczenie kosztów sądowych przedawnia się z upływem trzech lat, licząc od dnia, w którym nastąpiło prawomocne zakończenie sprawy.
O instytucji przedawnienia nie ma potrzeby się szczególnie rozpisywać, gdyż każdy dłużnik liczy na taki stan rzeczy. Co oczywiste, można być również dłużnikiem sądu lub komornika. W pierwszym przypadku chodzi o zasądzone koszty sądowe, które sąd w wyroku nakazał pobrać od strony przegrywającej sprawę i wtedy sąd ma prawo ich dochodzić jako należność przysługującą Skarbowi Państwa. W drugim przypadku chodzi o koszty naliczone przez komornika, najczęściej po umorzeniu postępowania egzekucyjnego na wniosek wierzyciela. Obecnie przepis uległ zmianie i teraz w przypadku umorzenia postępowania egzekucyjnego na wniosek wierzyciela, to on ma obowiązek pokryć koszty egzekucyjne. Jednakże co do starych spraw, komornicy potrafią po długich latach przypominać sobie o swoich dłużnikach i egzekwować przedawnione koszty.
W tym przypadku można skutecznie pozwać komornika wykazując, że jego koszty się przedawniły, a w przypadku ich ściągnięcia dochodzić ich zwrotu i oczywiście odszkodowania.
Taką sprawę także mamy już na biegu.
REASUMUJĄC
Wymieniliśmy tylko kilka podstaw do tego, aby można było pozywać komorników o odszkodowania za niezgodne w prawem praktyki. Co istotne i co należy jeszcze raz podkreślić, każda sprawa jest indywidualna i nie można pochopnie podejmować samodzielnej decyzji co do ewentualnego złożenia pozwu, w szczególności, że w każdej jednej sprawie liczą się detale, które należy skrupulatnie zbadać.
Jeżeli uważasz, że jesteś pokrzywdzonym działaniami komornika i chcesz uzyskać znaczne odszkodowanie mogące sięgać kwoty nawet kiluset tysięcy złotych, koniecznie zwrócić się do nas na kontakt@absolutio.pl
Sprawdzimy dla Ciebie, czy działania komornika były zgodne z prawem i w razie stwierdzenia ich naruszenia, wspólnie rozważymy dalsze kroki prawne w tym kierunku.